काठमाडौं । विगतका दसैंमा कारोबार गर्न व्यापारीहरूलाई भ्यान-नभ्याई हुन्थ्यो । सामान खरिदका लागि उपभोक्ताहरूको पनि त्यस्तै भिड हुन्थ्यो । तर, यसपटक अवस्था फरक छ । कोरोना महामारीका कारण उपभोक्ता सहजै बजारमा जान सकिरहेका छैनन् त व्यापारी सामान ल्याउन नपाएर निराश छन् । भारततर्फका नाकाबाट अलिअलि सामानहरू आइरहे पनि उत्तरी छिमेकी चीनसँगको नाकाबाट सामान ल्याउन कठिनाइ भएको व्यापारी बताउँछन् ।

चीनतर्फको तातोपानी भन्सार बन्दै (ठप्पै) छ भने रसुवा भन्सारबाट पनि निकै कम मात्रामा सामान आइरहेको व्यवसायीले बताए । नेपाल चेम्बर अफ कमर्सका भन्सार समिति सभापति नीरज राईले नेपालको परराष्ट्र र वाणिज्य मन्त्रालयले समन्वय नगरिदिँदा सयौं गाडी सामान रोकिइरहेको बताए । “सात महिनादेखि सामान आएको छ । कतिपय सामान त कुहिसके भने कतिपय सामानको डेट एक्सपाएर पनि भयो होला । हामी निकै तनावमा छौं,” उनले भने ।

दसैंका बेला बढी व्यापार हुने गरेपछि सामान ल्याउनै गाह्रो भएको उनले बताए । आ-आफ्नो सामान छिटो ल्याउन खोज्दा चिनियाँ एजेन्टले बढी पैसा लिने गरकेो उनले बताए । “चिनियाँ एजेन्टले एउटै गाडीका लागि ९ लाख रुपैयाँसम्म लिएका छन् । जो-जोले छिटो सामान ल्याउन खोज्छन्, ती व्यापारीसँग नौ लाख रुपैयाँसम्म लिएर एजेन्टले लाइनमा राखिदिने गरेका छन्,” उनले भने, “हामीले यसबारे पटक-पटक परराष्ट्र मन्त्रालय, वाणिज्य मन्त्रालयको ध्यानाकर्षण गराएको छौं तर केही पहल भएको छैन ।”

चीनले अघोषित रुपमा नाकाबन्दी नै गराएको उनले आरोप लगाए । “चैतअघि दैनिक ६०/७० गाडी सामान आउँथ्यो । कोरोनाका कारण सात महिनासम्म बन्द भयो । दसैंका बेलामा सामान ल्याउन पनि पाइएको छैन । अहिले रसुवाबाट दैनिक १२/१५ वटा गाडी मात्रै आएका छन्,” उनले भने ।

रसुवा भन्सार कार्यालयका प्रमुख पुण्यविक्रम थापाले दैनिक १२/१५ वटा गाडी सामान आएको बताए । उनले स्वास्थ्य प्रोटोकल अपनाएर काम गर्दा सामान आउन ढिलाइ हुने गरेको बताए । “हामीले जति सामान आएका छन्, दिन-रात नभनी छाडेका छौं,” उनले भने, “यता (चीनतर्फ) बाट धेरै अगाडिबाट आएका छैनन् ।”

व्यापारीहरूको प्रतिस्पर्धाका कारण व्यापारीहरूले नै समस्या पाइरहेको पनि उनले बताए । “कसको सामान पहिला ल्याउने भनेर व्यापारीबीच प्रतिस्पर्धा चलको छ । आफ्नो सामान ल्याउन व्यापारीले एजेन्टलाई पैसा दिएको पनि सुनिएको छ,” उनले भने । सामान ल्याउन व्यवसायीले चीनतर्फ नै बढी संघर्ष गर्नुपरेको उनले बताए । तर, त्यसमा व्यापारीको पनि दोष देखिन्छ । आफ्नो सामान छिटो ल्याउन एजेन्टलाई पैसा दिन बाध्य भएको व्यापारीले नै बताएका छन् ।

व्यवसायी राई चीनतर्फको समस्या कारण व्यवसायी डुब्ने अवस्थामा पुगेको बताए । चीनले आफ्नो भूमिमा सामान ल्याउन दिने तर नेपाल पठाउन अनेक बहानावाजी गर्दै आएको छ, त्यसबारे हामीले सम्बन्धित निकायको ध्यानाकर्षण गराउँदा पनि केही पहल नभएको उनले गुनासो गरे । “चीनले हामीलाई सामान बेच्यो तर नाकामा ल्याएर नेपाल पठाउन रोकिरहेको छ । यस्तो अवस्थामा पनि सरकारले केही पहल गरिदिएन,” उनले भने ।

तातोपानी नाका बन्दै (ठप्पै)
यता, तातोपानी नाका बन्दै भएको छ । गत असोज १८ गतेदेखि खुला गरिएको यो नाकामा नेपालबाट चीनतर्फ पठाइएका नेपाली कामदारमध्ये केहीलाई कोरोना पोजेटिभ भएपछि यो नाका पुनः बन्द भएको हो । तातोपानी भन्सार कार्यालयका प्रमुख लालबहादुर खत्री नाका खुलाउन प्रयास भइरहेको बताउँछन् । “अहिले नाका बन्द छ । उताबाट सामान आएको छैन । सकेसम्म दसैंअगाडि नै नाका खुलाउन लागि परेका छौं,” उनले भने । दसैंमा खुला हुन नसके दसैंलगत्तै खुला हुने उनले बताए । “नाका खुला गर्ने सहमति भइसकेको छ । अब खुलाउन लागिपरेका छौं,” उनले भने ।

व्यापारीका अनुसार तातोपानी क्षेत्रमा हजारभन्दा बढी गाडी अलपत्र परेका छन् । त्यस्तै रसुवा भन्सार पारि पनि आठ सयभन्दा बढी गाडी अलपत्र परेको व्यवसायीले बताएका छन् ।

सामानै कम आएपछि रसुवा भन्सार कार्यालयले राजस्व पनि उठाउन सकेको छैन । भन्सार प्रमुख थापाका अनुसार गत असोजमा एक अर्ब १३ करोड राजस्व असुल गर्ने लक्ष्यमा २४ करोड मात्रै असुल भएको बताए । गत वर्ष यो भन्सार कार्यालयले दसैंको एक महिनामा एक अर्ब ५० करोड राजस्व संकलन गरेको थियो । कात्तिक लागेपछि पछिल्लो दुई दिनमा पाँच करोड राजस्व उठेको उनले जानकारी दिए ।

-फाइल तस्बिर