काठमाडौं । पछिल्लो १२ दिनमा नेपालमा २५ जनामा हैजा संक्रमण देखिएको छ । काठमाडौं उपत्यकामा यो संख्या बढिरहेको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा (ईडीसीडी)को तथ्यांक छ ।

१९ जुलाईदेखि ३१ जुलाईसम्म ललितपुरमा मात्रै १६ जना संक्रमित भएका छन् । काठमाडौंमा एक र कैलालीमा आठ जनामा हैजा पुष्टि भएको छ ।

निरन्तरको वर्षा, बाढी, अव्यवस्थित फोहोर र असुरक्षित खानपानले हैजाको जोखिमलाई बढाएको विज्ञहरू बताउँछन् । फोहोरमा पाइने जीवाणुहरू पानीमा मिसिन जाँदा त्यसले हैजा, टाइफाइडजस्ता रोगहरू निम्त्याउने सम्भावना उच्च रहन्छ ।

धेरै दिनसम्म कुहिएको फोहोरबाट निस्किने जीवाणु पानीमा मिसिन पुगेमा पानीलाई ‘ब्ल्याक वाटर’मा परिणत गरिदिन्छ, जुन गम्भीर झाडापखाला, हैजा, टाइफाइडजस्ता रोगको प्रमुख कारक हो ।

वातावरणविद् भुषण तुलाधार फोहोरबाट निस्किएको जीवाणुले इनार, ढुंगेधाराजस्ता पानीका स्रोतहरूको पानी दूषित गराउन सक्ने भन्दै जथाभाबी पानी नपिउन सुझाउँछन् ।

काठमाडौं उपत्यकामा हैजा संक्रमण फैलिन थालेपछि गत वर्ष स्वास्थ्य कार्यालय काठमाडौं, काठमाडौं महानगरपालिकालगायतका निकाहरूले हैजा देखिएका क्षेत्रमा पानीको अध्ययन गरेका थिए । 

अध्ययनमा पानीका अधिकांश क्षेत्रमा पानीका स्रोतहरू असुरक्षित भएको पाइएको थियो । कतिपय ठाउँहरूमा पानीको स्रोत नै दूषित भएको र कतिमा स्रोत सुरक्षित र स्वच्छ भए पनि धारासम्म आइपुग्दा प्रदूषित भएको पाइएको थियो । 

बर्खायाममा घरबाहिर जथाभाबी खाना नखान चिकित्सकहरूले सुझाव दिएका छन् । संक्रामक रोग विशेषज्ञ डा. जनक कोइराला अहिलेको अवस्थामा सकेसम्म घरबाहिरको खाना नखान सुझाव दिन्छन् ।

“असुरक्षित खानामा फोहोरबाट आइपुग्ने झिँगा, साङ्ला आदिले जीवाणु ल्याएर छोड्न सक्छ, यस्ता दूषित खानाले झाडापखाला, हैजासहित विभिन्न संक्रमण गराउँछ,” डा. कोइराला भन्छन् ।

हैजाको जोखिमबाट बच्न पानी एकपटक मात्र नभई पटकपटक शुद्धीकरण गरेर प्रयोग गर्न र उमालेरमात्रै पिउन ईडीसीडीले आग्रह गर्दै आएको छ ।

हैजा भिब्रियो कोलेरा प्रजातिको जीवाणुबाट मानिसमा लाग्ने अति संक्रामक झाडापखालाजन्य रोग हो । यस रोगबाट मानिसमा अति छिटोछिटो झाडापखाला लागेर बिरामीको मृत्युसमेत हुन सक्छ । हैजा संक्रमित व्यक्तिको दिसाको माध्यमबाट बाहिरी वातावरणमा पुग्दछ र स्वस्थ व्यक्तिमा दूषित खाना वा पानीको माध्यम हुँदै सर्छ ।